تیجره / tijara
رود بزرگی از وسط شهر کلن آلمان می گذرد که نامش « راین » است. این رود قابل کشتیرانی است. از آلمانی ها شنیده ام که اعتقاد دارند این کلمه از « راه » گرفته شده است؛ زیرا در زمان های قدیم رفت و آمد در اروپای گیلان تیپ و « چفت رفت / čəft ə rəft » ،بسیار مشکل بود ؛ در نتیجه ، مردم از مسیر رودها به عنوان راه استفاده می کردند. لودکا ( 1 ) و کرجی جای ماشین امروز را داشت در رود ها.
در فرهنگ تالشی از « راه » و مخفّف آن « ره » فراوان استفاده می شود :
رادویار / rādavyār = راه دویار : ره گذر
را درازی / rādərāzi = راه درازی : بدرقه
لیوه ره / livara= لیو + ره : نوعی پیچک همیشه سبز
بره / bara= بری ره : جای ورود و خروج ، در ، و...
گره / gara = گردنی ره / دهانه ره : دهانه
و ...
« تیجره / tijara» ( تیجره = تیجه ره = تیزه ره = تیج + ره . مانند لیوه ره = لیو + ره ) ، یعنی « راهی که از علف پوشیده شده و تیج = تیز و باریک است. راهی که هنوز رفت و آمد را به خود ندیده . محیط دست نخورده ی ییلاقات تالش را می گویند به فصل بهار » . « تیج / tij » را به معنی « سرکش و تند و تیز و نا آرام » نیز به کار می برند : « رباری آو تیجه / rəbār-i ?āv tij-a» . عموماً بعد از سیلاب این جمله را به کار می برند ؛ یعنی زمانی که آب روشن شده، امّا هنوز رود پر آب و سرکش است .
نویسنده متن:لیثی حبیبی
http://zabanetaleshi.blogfa.com/post-13.aspx
این کلمه ی « لودکا / ludkā : قایق » ، همچون « سماور » رایج در همه جای ایران و « ویدره : دلو » رایج در رشتی ( گیلکی ) ، یک واژه ی روسی ست و از آن زبان وارد زبان های ایرانی شده است .
گفتنی ست که « سماور » از « سمَ + ور » شکل گرفته . در زبان روسی « سم » یعنی « خود » و « ور » یعنی « جوش » که از مصدر « وریت : پختن ، جوشاندن » مشتق شده است. پس سماور یعنی « خود جوش » ، مثل « خودکار » خودمان.
دوشنبه 21 دی 1394 ساعت 20:35