نامگذاری گاوها در زبان تالشی

1-""سییا گا"": به گاوهای ماده ای که رنگ موی بدنشان کلاً سیاه باشد به آنها، «سییا گا»، اگر نر باشد به آن، «سییا وَرزا» یا «سییا کَلَه وَرزا»، اگر اَخته باشد به آن، «سییا اَختَه وَرزا»، اگر گوساله ماده باشد به آن «سییا مواَ موندَه»، اگر گوساله نر باشد به آن، «سییا نِرَه موندَه»، اگر در سنین بین یک تا دو سالگی قرار داشته و ماده باشد به آن «سییا مواَ پارنَه»، اگر نر باشد به آن، «سییا نِرَه پارنَه»، اگر در سنین بین دو الی سه و یا چهار سالگی قرار داشته و ماده باشد به آن، «سییا سِه وَقتَه لیشَه» و یا «سِه وَقتَه سییا لیشَه» و «سییا چار وَقتَه لیشَه»، اگر نر باشد به آن، «سِه وَقتَه سییا گودَر» و «چاروَقتَه سییا گودَر» گویند. توضیح اینکه، در صورت گذشتن سن گاو از چهار سال، اگر نر باشد به آن با رنگ مربوط به آن، «کَلَه وَرزا» یا «وَرزا» و اگر ماده باشد با همان رنگ به آن، «گا» گویند.
2. اگر گاو کهنسال بوده و ماده باشد به آن، «کَنَه سییا گا»، اگر نر باشد به آن «کَنَه سییا وَرزا» یا «کَنَه سییا کَلَه وَرزا» و اگر آن را اَختِه کرده باشند به آن، «کَنَه سییا اَختَه وَرزا» گویند. توضیح اینکه، به زبان تالشی به رنگ سیاه محض، «سیاگیزگیزا» نیز می گویند. بعنوان مثال در مورد انواع دام اعم از بز، گوسفند، گاو و حتی اسب با همان نوع، جنس و سن، «سییا گیزگیزا» گویند. مثلاً به گاو ماده ای که رنگ بدنش کاملاً سیاه باشد به آن «سییا گیزگیزا گا» نیز می گویند یا مثلاً به زبان اصیل تالشی می گویند: «فولونَه گا هنتَیَه هنتَیَه سییا گیزگیزا= یعنی (رنگ)فلان گاو مانند قیر یا ذغال، سیاه سیاه است».
3. «رَشَه چولَه»: به گاوهایی که رنگ موهای بدنشان خرمایی رنگ باشد، اما در نواحی پیشانی، سینه، دست و پا و شکم دارای لکه های سفیدی به اندازه های حداقل یک عدد نعلبکی و حداکثر یک عدد دیس و یا بشقاب باشند به آنها، «رَشَه چولَه» گویند. توضیح اینکه، در تالشی به گوساله، «کِرفَه موندَه»، اگر با رنگ مذکور ماده باشد به آن، «رشَه چولَه مواَ کِرفَه موندَه»، اگر نر باشد به آن «رَشَه چولَه کِرفَه نِرَه موندَه» گویند.
4. «رَشَه گا»: به گاو یا گاوهایی که رنگ موهای بدنشان تقریباً خرمایی کم رنگ باشد به آن، «رَشَه گا» می گویند.
5. به اینگونه گاوهای ماده ای که صاحب گوساله می شوند، «رَشگا» و گوساله آن را «رَشگالِه» نامیده و به آن نام آن را صدا می زنند.
6. در صورتی که رنگ موهای بدن اینگونه گاوها به رنگ خرمایی تند(پررنگ) باشد به زبان تالشی با همان سن به آنها، «خرما» یا «خرمایَه رَنگَه گا» یا «خرمایَه رَش» نیز می گویند.
7. «چولَه گا» یا «ایسبیَه چولَه گا»: به گاو یا گاوهایی که رنگ موهای بدنشان سفید و در نواحی مختلف بدنشان لکه های سیاهی به اندازه های حداقل نعلبکی و حداکثر یک عدد دیس یا بشقاب با فواصل گوناگون باشد به آنها، «چولَه گا» یا «ایسبیَه چولَه گا».
8. «زَرِه» یا «سرَه زَرِه» یا «سرَه زَریَه گا»: به گاو یا گاوهایی که رنگ موهای بدنشان قرمز باشد اما در لابه لای موهای قرمز لکه های بسیار ریز سفید و یا سیاه رنگی به اندازه های دانه های تسبیح، نخود و آلوچه سبز بطور فشرده، خصوصاً در نواحی سر و سینه ظاهر می شود به آنها، «زَرِه» یا «سرَه زَرِه» یا «سرَه زَریَه گا » می گویند.

منبع:شاندرمنhttp://sssazizi.blogfa.com/category/2                  5